Pazar günü Alain Delon’un öldüğünü öğrendiğim an, onunla ilgili aklıma gelen birinci cümleyle Instagram’da şu paylaşımı yaptım:
“Tanrının yarattığı en hoş erkek öldü”
Gelen yorumların pek birçok olumluydu.
Her zamanki birkaç “Memleketin bu denli sorunu varken sen nelerle uğraşıyorsun” banalliği dışında biri dikkatimi çekti.
“Yine abartmışsın” diyordu.
Oysa bu benim niyetim ve aklıma gelen birinci hissiyatımdı bu cümle…
Hiç te saklamadığım ve kendimde çok beğendiğim bir yanımı anlatıyordu.
Evet hislerimi fakat abartarak anlatabiliyorum.
Ama abartı tıpkı vakitte güçlü bir hissin en samimi sözüdür.
Benim Alain Delon’la ilgili “Obituary’im” de fakat bu türlü bir cümleyle bakayabilirdi.
1970’DE PARİS’E BİRİNCİ AYAK BASTIĞIM GÜN KARŞILAŞTIĞIM İKİ KİŞİ
20 Temmuz 1970 günü Paris’i ve Avrupa’ya birinci ayak bastığımda 23 yaşında bir Türk genciydim.
İlk kez yurtdışına çıkıyordum ve bildiğim tek yabancı lisan, İzmir Namık Kemal Lisesi’ndeki sevgili öğretmenim Şükran Hanım’dan öğrendiğim İngilizceydi.
Bize ne kadar sağlam bir lisan temeli verdiğini orada anlamıştım.
Şanslı yıldızın altında doğmuş bir çocuğum.
Paris’e ayak bastığım gün benim için sinema efsanesi olan iki beşerle sokakta karşılaşmıştım.
Birincisi Jean- Claude Brialy’di…
Fransız sinemasının Rock Hudson’ı da diyebilirsiniz.
Ama asıl şok ikincisiydi…
Tam hatırlamıyorum lakin Montmartre civarında bir yerde Alain Delon’u görmüştüm.
Onunla ilgili niyetlerim birinci kez o müsabakada şekillenmeye başladı.
VE ONUNLA İLGİLİ BAŞIMI KURCALAYAN EN KRETİK SORU
Ve birinci kritik soru:
Alain Delon’u bayanlar mı daha çok sever erkekler mi?
Benim bu soruya yanıtım daima şu oldu:
Alain Delon’u erkekler bayanlardan daha çok seviyor…
Çok tezli ve asıl değerlisi birçok erkeği çok rahatsız edecek bir soru.
Olsun tekrar de soralım.
Bizimki üzere, kendini maço sanan bir ülkede erkekleri rahatsız etmek olağanüstü yararlı bir vatan görevidir.
Öyleyse şahsi Alain Delon obutarime de tam bu noktadan başlayalım.
LUCHINO VISCONTİ ONUN BİRİNCİ GÖRDÜĞÜ AN ŞÖYLE HAYKIRMIŞ
Benim için sinemanın Boticelli’si sayılan Luchino Visconti, Alain Delon’u birinci gördüğün an şöyle haykırmış:
“İşte bu..”
Sinema tarihine geçmiş bir cümledir bu.
“Venedik’te Ölüm”ve “Il Gattopardo” üzere, yer ve insan estetiğinin şaheseri sayılacak Rönesans tablosundan fırlamış iki başeseri yapan Visconti’nin gördüğü birinci şey bir “yüz’dü..”
Sadece bir insan yüzü…
Bu birinci haykırıştan dün öldüğü güne kadar yeryüzünde birçok insanın başındaki asıl imaj daima buydu.
Bir yüz…
Yıl 1960’dı ve “İşte o” diye haykıran direktör Visconti, erkek hoşluğuna hayran bir gay’di…
Hayatının en büyük aşkı olacak olan Helmut Berger’le tanışmasına daha 4 yıl vardı.
Bunu bir kenara not edelim.
Ancak onun filmografisine baktığımızda açıkça görüyoruz Kİ;
O yalnızca bir yüzden ibaret değil…
SAYGON’DA CEZAEVİ HÜCRESİNDE KUTLANILAN 20’NCİ YAŞ GÜNÜ
Alain Fabian Maurice Marcel Delon 8 Kasım 1935 günü Fransa’nın Sceaux kasabasında doğdu.
Geliri düzgün bir ailenin çocuğuydu lakin annesi ile babası ayrılınca küçük yaşta bakıcı ailenin yanından büyüdü.
Hayat ona serseriliğe çok yakın bir güzergâh planlamıştı denilebilir.
Ama biraz tesadüfler biraz daha çok kendi arzuları…
Hiç elbet en çok yüzü onu yıldızlar aleminin en hoş galaksisine götürdü.
Yirminci yaş gününü Saygon’da cezaevinin bir hücresinde kutlamıştı.
Bir de ona yardımcı olan beşerler.
En başında onu elinden tutacak üç insan vardı.
İki erkek ve biri kadın…
Onu “Güzel bir erkek” olarak seven yaşça büyük bir bayan.
Ve onu hoş bir erkek olarak seven iki erkek.
HITCHCOCK OYUNCUSU BAYANLA CANNES ŞENLİĞİNE GİDEN YOL
Sinema mesleği Paris’in Saint Germain des Pres bölgesinde başladı.
Yani Albert Camus’nun “Yabancı” romanının tamamladığı, Sartre ve Beavoir’in kafelerinde oturduğu, Egzistansiyalizmin kült semtinde.
Orada Fransız sinemasının o periyottaki en ünlü bayanlarından biri ile tanıştı.
Brigitte Auber’le…
O günlerde Alfred Hitchcock’la “Hırsızlar Kralı” (To Catch A Thief) sinemasını tamamlamıştı.
Tabii ki ondan yaşlı ve hoş erkeklerden hoşlanan bir bayan.
Bir manada onun “Metresi” yahut Jigolosu olarak birlikte yaşamaya başladı.
Cannes Şenliğine giderken kırmızı halıda yanında o hoş çocuğun olmasını istemişti.
KIRMIZI HALIDA FRANSA’NIN ROCK HUDSON’U İLE TANIŞIYOR
Ama o Cannes Alain Delon’un hayatında çok değerli yeri olacak birinci erkekle tanışmasına yol açmıştı.
Jean Claude Brialy ile…
Tesadüfe bakın ki, Paris’e birinci adımımı attığım gün o yazgı beni de Alain Delon ve onu sinemaya götüren yolu açan Jean Claude Braialy ile karşılaştırmıştı.
Alain Delon’a Fransız sinemasının yollarını açan birinci erkek Jean Claude Brialy olacaktı…
Yazının başında demiştim ya…
Fransa’nın Rock Hudson’ı…
Yani güzel erkek rollerinin gay oyuncusu.
Artık vardiya genç erkek meraklısı bayandan, genç erkek meraklısı bir erkeğe geçmişti.
ROCCO VE KARDEŞLERİ SİNEMASIYLA GELEN İKİNCİ ERKEK
Yıl 1960vdı…
Luchino Visconti, “Senso” ve “Roma Sarsılıyor” sinemalarından sonra Yeni Gerçekçiliğinin en trajik sinemalarından birini yapmaya hazırlanıyordu.
Rocco ve Kardeşleri’ni…
İşte tam o günlerde Alain Delon’u getirdiler ona.
Ve gördüğü an haykırdı:
“İşte o…”
Rocco’ların yalnız ve hüzünlü kardeşini oynayacaktı.
Tanrının yarattığı en harika yüzü en harika halde hepimize sunabileceği bir rol…
Henüz 25 yaşındaydı ve sinema seyahati işte bu türlü devasa bir direktör ve muazzam bir yeni gerçekçilik sineması ile başlamıştı.
VISCONTİ “İŞTE O” DEDİĞİ VAKİT NEYİ KASTETMİŞTİ
Visconti onu birinci gördüğünde “İşte o” dediği vakit neyi kastetmişti?
Benim için daima bir muamma oldu.
O yüzü sinemadaki genç kardeş rolü için mi çok beğenmişti?
Yoksa kendi için mi?
Yeni 12 yıl sonra çekeceği Venedik’te Mevt sinemasındaki Prof Aschenbach üzere tertemiz bir estetiğin peşinde miydi?
Yoksa aradığı sevgili mi…
Sinema tarihinin yanıtı verilememiş sorularından biridir.
VİSCONTİ ARADIĞI HOŞ ERKEĞİ 4 YIL SONRA BULDU
Bildiğimiz şu…
Visconti o günlerde aradığı erkeğin peşindeydi.
O erkek Alain Delon olmadı lakin Visconti 4 yıl sonra Perrugia’ya sanat okumaya gelen birçok hoş bir Alman genciyle tanışacaktı.
O genç Helmut Berger’di…
Daha sonraki yıllarda Visconti’nin, Avrupa hanedanların en ünlü gay’i olan Bavyera Hükümdarı Birinci Ludvig’in hayatınız anlatan sinemasında gay hükümdarı oynayacaktı.
Helmut Berger geçen yıl Salzburg kentinde öldü.
Venedik’te Mevt sinemasında erkek hoşluğunun estetiğini anlatan Visconti’nin hayatındaki en büyük aşkı oydu.
Alain Delon’a gelince…
O yıllarda Fransa sinemasında en sevdiği aktörlerin başında Jean Marais geliyordu.
O da Jean Cocteau’nun büyük aşkıydı.
Kısaca Yirmili yıllarda onun hayatına taraf veren erkeklerin neredeyse tamamı gay’di…
ÜÇ YETENETKLİ BAY RİPLEY’DEN EN KARMAŞIK OLANI DELON’DU
Benim gözümde onu o yapan asıl sineması bu üç erkekten evvel çekmişti.
“Kızgın Güneş…”
Bu kere Fransa’nın dev bir yönetmeni talipti ona…
Rene Clement…
Yıl 1959’dı ve tahminen de ondaki bu hünsa karakteri birinci keşfeden direktör oydu.
Patricia Highsmith’in ünlü “Yetenekli Bay Ripley” romanı birinci kez sinemaya aktarılıyordu.
O Ripley Alain Delon olacak, Alain Delon ise bu romanın bütün versiyonlarının en kusursuz Mr. Ripley karakterini çizecekti.
Çizdiği karakter romanın müellifini bile mest edecekti.
O sinema iki yıl sonra Türkiye’de gösterime girecek ve o yıllarda şimdi 15 yaşında bir İzmir çocuğu yani benle yolunu kesiştirecek bir daha da hayatımdan hiç çıkmayacaktı.
ASLINDA ONUN EVVEL ÜÇ SEVGİLİ SİNEMASINI SEYRETMİŞTİM
Aslında onu birinci kere “üs Sevgili” ismi altında gösterilen bir sinemada görmüştüm…
Çok güzel, kızları meczup eden bir karakteri oynuyordu.
İzmir’de buluğ çağına girmeye çalışan bir çocuk için doğal ki ülkü rol modeliydi.
Ama ben birebir yıllarda Sartre ve Camus okumaya başlamıştım ve o karakterleri sevsem de gözüm daha karanlık profillerdeydi.
İşte o profil Kızgın Güneş sinemasıyla geldi.
Oradaki Mr. Ripley karakteri, ezik fakat hırslı Kahramanlar çocukları için harika bir rol modeliydi.
Mr. Ripley tan bizim üzere bir çocuktu.
Parası yoktu ancak gözü hoş şeylerdeydi. Bizim Amerikan Pazarında gördüğümüz ancak alamadığımız şeyler…
Zengin arkadaşın gardırobu mesela…
Filmde onu seyrederken gözümüzün önünde İzmir’in rantiye zengini Enis Berki vardı.
Çizgili ceketler, Persol gözlükler ve..
Ve ah o kahredici espadriller…
Çıplak ayağa giyilen ve hafif kısa beyaz pantolonların altında rengarenk parlayan espadriller…
İlk kez sinemada g örmüş ve mecnun olmuştuk…
BİZİM JENERASYONUMUZUN BİRİNCİ VESAYET CİNAYETİ OYDU
Bizim jenerasyonumuz birinci cinayetini işte o sinemada Alain Delon’la işlemişti adeta…
Bir vesayet cinayetiydi yani.
Zengin çocuğu Dickie Greenleaf’i birlikte öldürmüş, o gardıroba ve o hoş Marge Sherwood’a birlikte sahip olmuştuk.
Çok gerçekçi bir Mr. Ripley’di Alain Delon…
O sinemada de güya yalnızca onun yüzü vardı ve bize yetmiş de artmıştı.
Tanrının yarattığı en hoş erkek yüzü o sinemada de bir yıldız üzere parlıyordu ve kenar mahallede Rocco’nun hüzünlü kardeşi ve bizde yeni yeni oluşan sol dalgaların birinci kahramanı Mr. Ripley bir anda bizim idolümüz olmuştu.
FİLM BAŞLADIĞINDA SALONDA 15 KİŞİ VARDI BİTTİĞİNDE 3 KİŞİ KALMIŞTI
Sonra onu benim gözümde değişik bir yere taşıyacak olan ve o yıllardaki Egzistansiyalist gençliğime en uygun sineması geldi.
L’Eclisse (Batan Güneş)
Sinematek yıllarımız başlamıştı ve o alemin hükümdarı Antonioni’ydi.
Alain Delon işte onun sinemasında oynamıştı….
Üstelik bu kere yanında âşık olacağım bir bayan vardı.
Monica Vitti…
Filmi İzmir’de Konak’taki sinemada seyretmiştim.
Film başladığında salonda 15 kişi vardı.
Bitip ışıklar yandığında ise yalnızca 3 kişi kalmıştık.
Tuhaf gelebilir lakin üç kişi kalmamız gururumu okşamıştı.
Benim için 3 kişinin izdiham sayıldığı yıllardı.
Hala da öyledir.
HER SAHNEDE FORÇA YEME KIYMETİNE GODARD’LA ÇALIŞTI
1960’ların sonuna gelindiğinde yalnızca hoş bir erkek yüzü sanılan Alain Delon; Visconti, Clement. ve Antonioni üzere o günler sinemasında yepisyeni olan şeyleri temsil eden üç direktörün tezgahından geçmişti.
Sonra öteki büyükler geldi.
Joseph Losey, Fransız Yeni Dalgasının büyük ismi Jean Pierre Melville, Jacques Deray …
Geriye son bir altın vuruş kalmıştı…
Fransız yeni dalgasının tahminen de en karanlık yönetmeni…
Jean Luc Godard.
O biraz geç geldi.
Alain Delon’un isminin bütün Fransız sinemasının üzerine çıktığı yıllardı.
İşte o denli bir devirde Jean Luc Godard’dan her sahnenin çekiminde fırçalar yemeyi içine sindirerek altın beşlisini tamamladı.
GERİYE YALNIZCA FRANSA’YI FRANSA YAPAN BİR ROMAN KALMIŞTI
Ama o tam bir Fransız’dı ve geriye Fransa’yı Fransa yapan karakterlerden birini oynamak kalmıştı…
Proust’un “Kayıp Vaktin Peşinde “Romanından çekilen Swan’ın Aşkı…
O artık yalnızca İlahın yarattığı en hoş erkekten ibaret değildi.
Sinema sanatının seçkin bir oyuncusuydu.
Ama içindeki adam onu diğer bir tarafa çekiyordu.
Kolonyalist Fransız ordusu ile Uzak Doğu’da geçirdiği bir yılda peydahlanan serseri bir ruh yakasını bırakmıyordu.
O ruh kendisini daima yeraltı dünyasına, onun karanlık ve yalnız karakterlerine, polisiye alemlere çekiyordu.
Ünlü Borsalino ve öteki bilumum “Flic”(Aynasız) sinemaları işte o serseri ruhun daveti olarak geldi.
Bazılarında çok da başarılı oldu.
Ama benim için Alain Delon daima 1960’lardaki o fevkalâde sinemaların kahramanı olarak kaldı.
BENİM İÇİN EN SIKICI ŞEY SEVİŞME VE ÖPÜŞME SAHNELERİ
Şimdi baştaki soruya dönüyorum.
Bütün bunları okuduktan sonra yanıtınız hala birebir mı?
Sizce Alain Delon’u bayanlar mı, yoksa erkekler mi daha çok seviyordu…
Ben ısrarlıyım…
Erkekler onu daha çok seviyordu.
Peki ya Delon?
O daha çok tiki seviyordu?
1970’li yıllarda onunla yapılan bir mülakatta şunu söylemişti:
“Benim için en sıkıcı şeylerden biri sevişme ve öpüşme sahneleri. Ben sinemada dövüş sahnelerini seviyorum.”
Kafaları karıştıran sözlerdi…
Ama daha sonraki yıllarda bu cümlenin eksik kalan tarafını tamamlamıştı.
“Ben sevişmeyi meskende seviyorum…”
EN KRİTİK SORU: ALAIN DELON GERÇEKTE NEYDİ
O vakit en kritik ikinci soruya gelelim.
Alain Delon’un latent bir gay tarafı var mıydı?
Kendi hisseme bununla ilgili hiç bir bilgim yahut hissiyatım yok.
Kariyerinin başında hoş erkek düşkünü sinema yöneticileriyle bu türlü bir münasebeti olmuş mudur?
O hususta da bildiğim bir şey yok.
Zaman vakit onun “Mizojin” (Kadın düşmanı) bir tarafının olduğu yazıldı, söylendi.
Bizzat kendisi bir bayanı tokatladığını itiraf etti.
Aynı vakitte homofobik sayılabilecek hallerinden da bahsedildi.
Bütün bunlar çok sağ siyasete düşkün bir erkek kişiliğine uyan şeylerdi.
BİR ERKEK OLARAK ONU HOŞ BULDUĞUNUZU İTİRAF EDEMİYORSANIZ
Pazar günü, gerisinde işte hepimiz için böylesine muğlak bir hoşluk bırakarak gitti…
Diyorum ya…
Tanrının yarattığı en hoş erkekti…
Ama onu sevmeyi itiraf edemeyen bir erkekseniz, “Tanrının yarattığı en hoş kadındı” da diyebilirsiniz.
Çünkü androjen bir hoşluktu o.
ONU SEVEBİLMENİZ İÇİN BİR NEDEN: ALAIN DELON KISKANÇ BİR ERKEKTİ
Alain Delon’un karakter profilinde herkesi şaşırtan bir detay var.
Bunu da Johnny Hallyday’in anılarında okumuştuk.
Alain Delon çok kıskanç bir erkekmiş.
Romy Schneider’le aşk yaşarken yanına hiçbir erkeği yaklaştırmazmış.
Johnny Hallyday, “Hiç birimizin Romy’le konuşmamıza müsaade vermezdi” diyor.
Alain Delon üzere bir erkek bayanlar konusunda kendine bu kadar güvensizse…
Tanrının yaratırken o kadar cömert olmadığı biz zavallı kulları ne yapalım?
Sırf o çekilmez kıskançlıklarına mazeret olabileceği için erkek olarak da bu kıskanç erkeği sevebilirsiniz.
BİR BAYAN GÖZÜYLE ALAIN DELON: KÜSTAH VE ANDROJEN
Onunla ilgili en hoş tahlili tahminen Manohla Dargis yazdı.
Bir bayan gözüyle onun yüzünü ve bakışlarını şu sıfatlarla tanım etmişti:
“Küstah, baştan çıkarıcı ve androjen…”
Yani hem erkek hem kadın…
Tıpkı Roma’da Borghese Müzesi’ndeki, sırtını bize dönüp uzanmış “hermafrodit” heykeli gibi…
CENAZESİ DA VINCI ŞİFRESİ KLİSESİNDEN KALDIRILACAK
Alain Delon’un cenazesi 28 Mayıs günü Paris’ten Saint Sulpice Kilisesinde düzenlenecek özel bir merasimle kaldırılacak.
Saint Sulpice, biz Türklerin de yakından tanıdığı bir kilise.
Dan Brown’ın “Da Vinci Şifresinin” başında geçen yerlerden biri.
Cenazeyle fakat özel kimi davetliler katılabilecek.
Tabi ki Cumhurbaşkanı Macron ve eşi.
Robert de Niro, Monica Belluci, Tilda Swinton, Vincent Cassel, Sophia Loren,Isabelle Huppert, Robert de Niro…
Bir de farklı bir isim…
Quentin Tarantino…
SİZİN İÇİN MEVT NEDİR DİYE SORULDUĞUNDA VERDİĞİ CEVAP
Bundan sonrası?
Son yıllarında onunla yapılan bir mülakatta sormuşlardı:
“Senin için mevt nedir?”
“Aile” demişti ve kelamını şöyle tamamlamıştı:
“Çünkü annemle babamı birinci kere orada birlikte göreceğim…”