Her gün yeni düzenleme ve kararlarla güne başlayan bankacılık kesiminde seçime sayılı günler kala kredilerde limitler aşikâr oldu. Geçen haftanın son gününde de Merkez Bankası tahvil tesisiyle ilgili sorumlulukları artırınca, kredi iştahı güzelden uyguna kesilen bankalarda, muhtaçlık kredisi ve KOBİ kredileri limitlerle sınırlanırken, ticari krediler de düzgünden düzgüne musluk kapandı. Merkez Bankası bankaları döviz konusunda da uyardı.
Merkez Bankası, geçen haftalarda bankaların TL mevduat oranı tahsis tesis yükümlülüğünü yüzde 60 oranına çıkarırken, TL mevduat dönüşüm oranında da daha evvel geri aldığı hedeflemeyi tekrar getirmişti. Bir de muhtaçlık ve ticari kredi faizlerinde üst limit aşılması halinde menkul değer yükümlülüğü yüzde 150’ye çıkmıştı.
Bankadaki TL mevduatların toplam mevduatlara oranı yüzde 60’ın altında kalırsa yabancı para mevduat oranları için zarurî karşılık oranı 5 puan arttı.
Değişiklikler öncesinde de seçimlerin yaklaşmasıyla bankalar kredi arzında azaltıma gitmişti. Son önlem ve zorunluluklarla bankalar, birinci 3 ayda taksitli ticari kredilerde iştahsız davranırken, son değişiklikle iştahsızlık arttı.
Ekonomim’de Şebnem Turhan’ın aktardığına göre, kamu bankasında bir kaynak, Merkez Bankası’nın son değişikliğiyle yazılı bir talimat yayımlanarak muhtaçlık kredileri için 70 bin, konut kredileri için de 250 bin üst limit getirildiğini belirtti.
Kamu bankalarının yanı sıra yerli özel ve yabancı bankaların da tıpkı doğrultuda gereksinim kredisinde 70 bin TL hudut koyduğu belirtildi.
İhtiyaç kredilerin 70 bin TL’nin altında kredi verildiğini lakin üstüne çıkmak konusunda bankaların istekli olmadığını söyleyen kaynaklar, bu limitin üzerinde yüzde 3,5-4 faiz uygulamasına da kullanıcıların yanaşmadığını açıkladı.
KOBİ kredileri düzenlemelerden etkilenmese de faizlerin düşük olması nedeniyle bankaların iştahının olmaması seçim belirsizliğinin tesirli olduğunu da belirtti.
İhtiyaç kredilerinde bankaların birçoklarında uygulama emsal olurken, 70 bin TL limit getirilen kredilerin 24 ay vade ile verildiğini, çabucak hemen tüm özel bankalarda seçim öncesi kredi verilmek istenmediği görülürken, muhtaçlık kredilerinde 70 bin TL’nin üzerine çıkılması halinde de 200 bin TL üst hudut ve 12 ay vade uygulandığı belirtildi.
İhtiyaç ve KOBİ’de kredi talebinin olduğunu açıklayan banka temsilcileri, kredi almak isteyenlerin faiz kaç olursa olsun almaya hazır olsa da kredi verilmek istenmediğini ve hatta seçimlerin 14 Mayıs’ta sonuçlanmayarak ikinci cinse kalması halinde 2 hafta müddette kredilerin hiç verilmeyebileceği de öngörüldü.
TL mevduat faizlerinin bankacılık kaynakları tarafından yüzde 30-35 bandında seyrettiği belirtilirken, BDDK haftalık bilgilerinden yapılan hesaplamada 2023 birinci 3 ayında 2022 sonuna nazaran, muhtaçlık kredileri yüzde 21,1, taksitli ticari krediler yüzde 7,23, KOBİ kredileri yüzde 16,4 oranında büyüdüğü görüldü.
2023’ün birinci çeyreğinde enflasyon yüzde 12,52 oranında olurken, taksitli ticari kredi büyümesi enflasyonun altında kaldı.
Kamu bankaları birinci 3 ayda, muhtaçlık kredilerinde yüzde 40, taksitli ticari kredilerde yüzde 10,57 ve KOBİ kredilerinde yüzde 23,43 düzeyinde büyürken, yerli özel bankalar gereksinim kredisinde yüzde 15,95, taksitli ticari kredilerde yüzde 1,45, KOBİ kredilerinde ise yüzde 6,61 oranında büyüme gösterdi.
Yabancı mevduat bankaları da yerlilere benzeri biçimde, muhtaçlık kredilerinde yüzde 16,96, taksitli ticari kredilerde yüzde 2,4 ve KOBİ kredilerinde yüzde 3,97 oranında büyüdü.
Bankalarının, kamu bankaları hariç hükmî müşterilerine de kredi vermeye yanaşmadığı görülürken, birinci çeyrek kredi büyüme bilgileri tabloyu gösteriyor.
BDDK haftalık bilgilerinden yola çıkıldığında, kamu mevduat bankalarının kesimdeki taksitli ticari kredilerdeki hissesi yüzde 59,36 olarak görülüyor. KOBİ kredilerinde bu hisse yüzde 46,03 olurken, yerli özel bankalar taksitli ticari kredilerde yüzde 20,51, yabancı bankalar yüzde 14,03 oranında hisse alıyor.
Bankaların TL mevduat oranı yüzde 59,24 oranında olurken, kişiseller yüzde 55,34, tüzeller de yüzde 57,95 olarak görülüyor.
Kamu bankaları yüzde 61,72 ile TL mevduat oranında yüzde 60 hududunu aşıyor. Yerli özel bankalar yüzde 55,15 ile yüzde 60 sonunun altında kalırken, yabancı bankalarda TL mevduat oranı yüzde 61,45 olarak görülüyor.
Foreks Haber’in de bankacılık kaynaklarına dayandırdığı bir bilgiye nazaran, TCMB bankaları döviz talebi yaratacak mevzuata alışılmamış adımlardan kaçınmaları için uyardı.
Bankacılık kaynaklarının belirttiğine nazaran, TCMB’nin bankaları döviz için talep yaratabilecek mevzuata alışılmamış, düzenlemelerin etrafından dolaşan adımlardan kaçınmaları için uyarırken, döviz mevduatları Türk Lirası’na çevirmeye odaklanmayı sürdürmelerini de istedi.
Kredi limitlerinde artış görülen alanlar da var: Kentsel dönüşüm kredisi
Cumhurbaşkanlığı, ‘6306 Sayılı Kanun Kapsamında Hak Sahiplerince Bankalardan Kullanılacak Kredilere Sağlanacak Faiz Takviyesine Ait Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Kararı’ Resmi Gazete’de yayımlanarak, imal, edinme ve güçlendirme kredilerinde faiz takviyesi için tahliye ya da yıkımdan sonra bankaya yapılan müracaatların mühleti 1 yıldan 3 yıla uzatılırken, güçlendirme kredisinde limit 240 bin TL’den 320 bin TL’ye, konut imal ve konut edinme kredilerinde limit 600 bin TL’den 1 milyon 250 bin TL’ye, işyeri üretim kredisinde limit 600 bin TL’den 800 bin TL’ye ve işyeri edinme kredisinde de limit 250 bin TL’den 350 bin TL’ye çıkarıldı.