ARTAN fiyatlar, krediye erişim sorunu ve alternatif yatırım araçları geçtiğimiz aylarda konuta talebi sınırlayan kıymetli etkenler oldu. Yaşanan sakinlik fiyat artışını baskıladı, hatta reelde (enflasyondan arındırılmış) gerilemeye neden oldu.
Türkiye Cumhuriyet (TCMB) bilgilerine nazaran, temmuzda konut fiyat endeksi bir evvelki aya nazaran yüzde 0.9, bir evvelki yılın birebir ayına nazaran nominal olarak yüzde 38.7 oranında arttı. Böylelikle yıllık artışta son 34 ayın en düşük oranı görüldü. Konut fiyatları gerçek (enflasyondan arındırılmış) olarak ise yüzde 14.3 azaldı ve reelde yıllık gerileme serisi 6 aydır devam etmiş oldu.
Ülke genelinde en düşük artış, yüzde 26.8 ile İstanbul’da görüldü. İstanbul’u yüzde 30 ile Adana-Mersin, yüzde 30.1 ile Antalya-Burdur-Isparta takip etti. En yüksek artış ise yüzde 66 ile Bingöl-Elazığ-Malatya-Tunceli-Van-Bitlis-Hakkari-Muş bölgesinde yaşandı.
3 BÜYÜK VİLAYETTE TABLO NASIL?
İstanbul, yıllık artışta 81 vilayet içinde son sırada yer alırken, İzmir’de yüzde 37, Ankara’da ise 39.4 olarak hesaplandı. Aylık bazda ise 3 büyük vilayette yalnızca Ankara’da yüzde 0.6 ile fiyat artışı yaşandı. İstanbul ve İzmir’de aylık 0.2 gerileme dikkat çekti.
ORTAMALA FİYAT NE KADAR OLDU?
Merkez Bankası, konut fiyat endeksi hesaplamalarında birtakım değişikliklere gitti. Bu kapsamda aylık olarak açıklanan vilayetlere nazaran metrekare bedelleri artık üç aylık çeyreklerde olarak açıklanacak. 2024’ün ikinci çeyreğinde Türkiye genelinde ortalama metrekare fiyatı 32 bin 433 lira oldu. 100 metrekare bir dairenin ortalama fiyatı 3 milyon 243 bin liraya çıktı. İstanbul’da ortalama metrekare fiyatı 49 bin lira olurken, Ankara’da 26 bin 718 lira, İzmir’de 36 bin 796 lira olarak açıklandı.
ARZDA TEHLİKE SİNYALİ… 2025 YILINI BEKLİYORLAR
ARTAN fiyatlar ve yüksek faiz evvel tüketicileri, sonra üreticileri beklemeye geçirdi. Şirketler azalan talep, finansman sorunu ve öngörülemeyen maliyet artışı nedeniyle yeni konut projelerine başlamıyor, 2025’i bekliyor. Son 1-1.5 yılda elindeki projeleri vaktinde teslim etmeye odaklanan firmalar, ya ruhsat almıyor ya da alsa da çabucak başlamıyor. Üretimdeki bu iştahsızlık dün açıklanan yapı müsaade istatistiklerinde de kendini gösterdi.
2009’DAN SONRA EN DÜŞÜK RUHSAT
Ülke genelinde, ikinci çeyrekte yapı ruhsatı verilen bina sayısı yüzde 22.7, daire sayısı yüzde 28.9 ve yüzölçüm yüzde 30.9 azaldı. İkinci çeyrekte inşası için ruhsat verilen bina sayısı 24 bin 82, daire sayısı 137 bin 210 oldu. Böylelikle pandemi tesirindeki 2019 yılını saymazsak 2009’dan sonra ‘en düşük ikinci çeyrek verisi’ görüldü.
Türkiye’de her yıl 750-800 bin yeni konuta gereksinim olduğu belirtiliyor. Buna rağmen bu yılın birinci yarısında ruhsat alınan daire sayısı yaklaşık 314 bin oldu. Alınan ruhsatlar sonrası çağu vakit inşaatlar çabucak başlamıyor, başlansa da tamamlanması ortalama iki yılı buluyor. Bugün piyasa kuralları nedeniyle fiyat artışının maliyetlerin dahi gerisinde kaldığını belirten uzmanlar, azalan arz ve yeni maliyetler nedeniyle önümüzdeki yıl fiyat artışının kaçınılmaz olduğunu tabir ediyor.
