Nişanı yahut düğün gününü yüzükle taçlandırmak bugün birçok kültürün ayrılmaz bir kesimidir. Lakin yüzüğü sol elin dördüncü parmağına takmanın en az bin yıllık bir gelenek olduğunu öğrenince şaşırabilirsiniz.
Bu uygulamanın parmaktan kalbe kadar uzanan bir damarın – vena amoris – inancından kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu fikir çoklukla eski Mısırlılar, Yunanlılar ve Romalılara atfedilir lakin yüzüğün kökenleri meçhuldür.
ALYANSLARIN TARİHİ
Alyansların tarihinin (ya da en azından evliliğe bağlı olanların) eski Mısırlılarla başladığı söylenir. Arkeologlar, bu tıp kullanımları gösterebilecek altın yüzükler ortaya çıkardılar.
Yine de Ptolemies’in hükümdarlığından evvel, eski Mısır’da resmi bir evlilik merasimi yoktu. Evlilik kontratları uygulanırdı, lakin haneler ortasında kalmıştır.
Yüzük kullanımının Mısır’dan Yunanlılara ve Etrüsklere ve münasebetiyle eski Roma’ya yayıldığına inanılıyor. Eski Yunanlılar yüzükleri evliliğin değil, aşkın sembolü olarak değiş tokuş ediyorlardı.
BULUNAN EN ESKİ TARİHLİ ALYANSLAR
Nişan için yüzük kullanımının kökenlerine gelince, tüm yollar Roma’ya çıkıyor ya da en azından o denli görünüyor.
Temple Üniversitesi’nde Yunan ve Roma klasikleri profesörü olan Karen Klaiber Hersch, ellerini kavuşturmuş Roma yüzüklerinin çoklukla nişan yüzükleri olarak anlaşıldığını açıklıyor.
Bu kenetlenmiş el sembolü, Yunanlılar ve Romalılar ortasında ortak bir amblemdir ve bu halklar ortasında karşılıklı alışveriş olduğunu gösterir.
“Roma Düğünü: Antik Çağda Ritüel ve Anlam” kitabının da müellifi olan Klaiber Hersch, genel olarak yüzüklerin eski kültürler için inanılmaz derecede kıymetli olduğunu söylüyor. Zenginlik ve statüyü gösterirler, belli siyasi roller üstlenenler tarafından giyilirler ve sembolik ve dini manalar taşırlardı.
ROMA’DA YÜZÜK KULLANIMI
Diğer tarihi deliller, Roma nişanlarında yüzük kullanımının altını çiziyor. Örneğin; Naturalis Historia’yı yazmasıyla tanınan muharrir, tabiat bilimci, Roma İmparatorluğu kumandanı ve filozof Plinius Secundus Maior, kendi vaktinde “nişanlı bir bayana demir bir yüzüğün armağan olarak gönderildiğini ve bunun içinde rastgele bir taş bulunmadığını” söylüyor.
Yunan ve Roma klasikleri doçenti Klaiber Hersch, “Yüzüklerin bir kelam işareti olarak verildiğini söylemek için kâfi ispatımız var” diyor. Yüzük, olağanda damat ve gelinin babası ortasında yapılan gayri resmi bir evlilik düzenlemesi olan sponsalia olarak bilinen bir aktiflikte sunulurdu .
Annuli pronubi olarak bilinen bu alyanslar, Pliny tarafından tanım edilen kolay demir yüzüklerden gümüş ve altından yapılan yüzüklere kadar vakitle değişmiş olabilir. MS. üçüncü yüzyıl civarında daha pahalı gereçlerle yapılan alyanslar (en azından seçkinler arasında) nişanlarda kullanılan yaygın bir ritüeldi.
EVLİLİK YÜZÜKLERİ
Roma alyansları bulunması sıkıntı olmasına ve muhtemelen daima kullanılmamasına karşın, onları evliliği kutlamak için sunma uygulaması, Hıristiyan kilisesine ilham vermiş olabilir. Alyanslar bu sayede Orta çağda sevginin ve kalıcı bir birlikteliğin sembolü haline geldiler.
Birinin parmağına evlenmek niyetiyle yüzük takmak böylelikle tarihe geçti. Tabi ki, geleneğin her kesimi eski değil: Çağdaş, elmas işlemeli nişan yüzüğü 20. yüzyılın ortalarına kadar uzanan kurnaz pazarlamanın bir sonucudur.