Abdülkadir Durmuş astım hastasıydı. Tutuklu bulunduğu Osmaniye Cezaevi’nde kaldığı 58 metrekarelik 30 kişilik koğuşta kalıyordu.
Sigara içilmeyen koğuşa geçmek istedi. Dilekçesinde astım tedavisi gördüğünü, koğuşta 24 saat sigara içilmesi nedeniyle ciğerlerinin yandığını, bu durumun sıhhatini ve psikolojisini yıprattığını vurguladı.
Yönetim, sigara içilmeyen tek koğuş olduğunu, öteki kabahat guruplarından şahıslarla tıpkı koğuşta barındırılmasının mümkün olmadığı belirtilerek talebini reddetti.
İnfaz hakimliği de cezaevi idaresinin kararının hukuka uygun olduğuna karar verince Durmuş, Anayasa Mahkemesi’ne ferdi müracaatta bulundu.
CEZAEVLERİNDE SİGARA YASAĞI YOK
Abdulkadir Durmuş’un 6 yıldır devam eden yargı sürecinde belgeye giren dokümanlar sigara yasağının cezaevlerinde neredeyse hiç uygulanmadığını açıkça ortaya koydu.
Anayasa Mahkemesi şu tespit ve değerlendirmelerde bulundu:
“Tütün mamullerinin kullanılmasına yönelik düzenlemeler içeren 4207 sayılı Kanun’un 2. hususu incelendiğinde bilhassa kapalı alanlarda tütün kullanılmamasının temel olarak kabul edildiği açıkça görülmektedir
Kanunda tütün eserleri kullanılmasına mahsus alanlar oluşturulabilecek kurumlar ortasında ceza infaz kurumları da sayılmıştır.
Ceza infaz kurumunda bulunma insanın vücut ve ruh sıhhatinden feragat edilmesini gerektirmez. Başka bireyler üzere mahpuslar da vücut ve ruh sıhhatlerini müdafaa haklarına sahiptir.
Buna karşın devletin sigara içilmeyen ortam sağlanması tarafındaki yükümlülüğüne ait düzenlemelere uygun olarak sigara içmeyen mahpuslara ait olarak alternatif tahliller üretildiğine ve bu kapsamda müracaatçının rahatsızlığı da gözetilmek suretiyle kıymetlendirme yapıldığına dair kâfi açıklamaya yer verilmemiştir.
Sonuç olarak somut olayda müracaatçının sigara içilmeyen odada kalma talebinin reddedilmesi suretiyle maddi ve manevi varlığını muhafaza ve geliştirme hakkına yapılan müdahalenin mecburî bir toplumsal muhtaçlığa yanıt vermediği, bu nedenle demokratik toplum nizamının gereklerine uygun olmadığı kanaatine varılmıştır.
Açıklanan münasebetlerle Anayasa’nın 17. hususunda garanti altına alınan kişinin maddi ve manevi varlığını muhafaza ve geliştirme hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.”
HÜKÜM: HAK İHLALİ VE TAZMİNAT
Anayasa Mahkemesi şu kararı kurdu:
- Kişinin maddi ve manevi varlığını müdafaa ve geliştirme hakkının ihlal edildiğine ait argümanın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,
- Anayasa’nın 17. maddesindegüvence altına alınan kişinin maddi ve manevi varlığını müdafaa ve geliştirme hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,
- Başvurucuya net 13.500 TL manevi tazminat ÖDENMESİNE, tazminata ait başka taleplerin REDDİNE,
- OYBİRLİĞİYLE karar verildi.